Της Ματίνας Δεμελή
Καθ’ όλη τη διάρκεια της συνέντευξης με τον Σαμ Τσέκουα (Sam Chekwas) ακούω συνεχώς τη λέξη Ελλάδα. Καθώς μιλάει γι’ αυτήν το πρόσωπό του λάμπει. Ολα ξεκίνησαν όταν έπεσε στα χέρια του ένα βιβλίο: Η «Αντιγόνη του Σοφοκλή», μεταφρασμένη στα αγγλικά. Από τότε άλλαξε η ζωή του.
Η αγάπη του για την Ελλάδα και για οτιδήποτε ελληνικό δεν σταμάτησε ποτέ. Εμαθε άπταιστα ελληνικά ως φοιτητής, σπούδασε στην Ελλάδα και ερχόμενος στην Αμερική άνοιξε ένα ελληνικό βιβλιοπωλείο στην πιο ελληνική γειτονιά, την Αστόρια. Ο Σαμ Τσέκουα συγκινεί με την «ελληνική» του καρδιά. Αν ήταν πολιτικός στην Ελλάδα σίγουρα θα διέπρεπε.
Η πρώτη επαφή με τα ελληνικά γράμματα έγινε στα… αγγλικά. Ενα βιβλίο με μετάφραση Σοφοκλή τού άλλαξε τη ζωή. «Μου πήρε καιρό να καταλάβω ότι ο συγγραφέας ήταν Ελληνας γιατί τα βιβλία που έπεφταν στα χέρια μας στη Νιγηρία ήταν γραμμένα στα αγγλικά. Αυτό το βιβλίο θεώρησα ότι είναι ανώτερο από τον Σαίξπηρ, ‘μίλησε’ στο είναι μου. Και σε τόσο μικρή ηλικία -ήμουν μόλις 10 χρόνων- μπορούσα να ξεχωρίσω τι έρχεται από την Αγγλία και τι από την Ελλάδα. Η Ελλάδα μιλάει στην ψυχή κάθε ανθρώπου. Δεν υπάρχει άνθρωπος που αναπνέει και να μην έχει επηρεαστεί από την Ελλάδα. Λίγοι σαν κι εμένα το εκφράζουν κάθε μέρα. Είναι μια δημιουργική χώρα που η βάση της λογοτεχνίας της είναι ο άνθρωπος».
Ο Σαμ στα 18 του αφήνει την πατρίδα του και κάνει το ταξίδι των ονείρων του. Αποφασίζει να σπουδάσει στην Ελλάδα και να μάθει τη γλώσσα. Αρχικά, θα σπουδάσει Φιλολογία στη Θεσσαλονίκη «που ήταν η ψυχή μου».
Μια καθηγήτριά του όμως θα τον συμβουλέψει να επιλέξει έναν τομέα που θα του εξασφαλίσει μια καλύτερη δουλειά. «Θυμάμαι, μου είπε χαρακτηριστικά: ‘Σαμ αν θέλεις να επιβιώσεις πρέπει να κάνεις κάτι πρακτικό’. Επέλεξα την Οδοντιατρική και έκανα αυτή τη δουλειά για δώδεκα χρόνια. Μετά μπήκα στις επιχειρήσεις».
Το επόμενο ταξίδι θα είναι στην Αμερική όπου βρίσκονται τα μεγαλύτερα αδέλφια του. «Εγώ είχα μείνει πίσω ως μικρότερος. Δεν ήθελα ποτέ να έρθω εδώ να μείνω. Ηθελα να πάω να μάθω ελληνικά. Τη δική μου μοίρα εγώ τη διάλεξα. Γιατί η Ελλάδα με καλούσε, η λογοτεχνία της, η ιστορία της, οι άνθρωποί της. Οταν όμως τελείωσα τις σπουδές ήρθα να τους βρω και τελικά έμεινα».
Το 1990 ο Σαμ κάνει μια μεγάλη κίνηση. Ως γνήσιος φιλέλληνας αποφασίζει να ανοίξει στην Αστόρια ένα βιβλιοπωλείο. Η πλειοψηφία των βιβλίων είναι -τι άλλο- ελληνικές εκδόσεις. Από λογοτεχνία μέχρι σχολικά βοηθήματα, λεξικά, ιστορικά και άλλα. «Αυτό που δεν έκανα ήταν να φροντίσω να αφιερωθεί ένα κτίριο στα ελληνικά συγγράματα, αυτός ήταν ο σκοπός μου. Τα περισσότερα βιβλία όταν κλείσαμε πουλήθηκαν και κάποια υπάρχουν και τα πουλάω στο ίντερνετ.
Με την πρώτη ευκαιρία, αν βρεθεί χώρος στην Αστόρια νομίζω θα το ξανάνοιγα το βιβλιοπωλείο. Από το 1990 που άνοιξε, έχουμε εκπαιδεύσει πολλά ελληνόπουλα. Ηταν τεράστιο και ένα τμήμα είχε μόνο ελληνικά. Αφού έμπαιναν ξένοι και έλεγαν ‘τι είναι αυτό;’. Τους έλεγα ‘είναι ο τρόπος μου να τιμήσω την Ελλάδα’. Ακόμη έχω αυτό το όνειρο για την Ελλάδα. Οταν βλέπω τα παιδιά που θέλουν να φύγουν στενοχωριέμαι. Λέμε ότι η Ελλάδα ποτέ δεν πεθαίνει. Πιστεύω ότι τώρα που αναλαμβάνουν και νέοι άνθρωποι, να τους δίνουμε ιδέες. Και λέω: πού είναι τα ελληνικά σχολεία που θα διαμορφώνουν το νου των παιδιών όπως έκανα εγώ μόνος μου εκείνα τα χρόνια; Ολα αυτά τώρα χρειάζεται να υλοποιηθούν με προγράμματα από ανθρώπους με όνειρα για το μέλλον της Ελλάδας».
Λάτρης του Σοφοκλή, του Καζαντζάκη και του πιο σύγχρονου Γιώργου Πολυράκη, ο Σαμ Τσέκουα θυμάται: «Οταν πρωτοδιάβασα το ‘O Χριστός ξανασταυρώνεται’ στα αγγλικά δεν μπορούσα να το καταλάβω. Μετά όταν το ξαναδιάβασα, συνειδητοποίησα ότι αυτός ο άνθρωπος φιλοσοφεί, δεν γράφει απλά».
Πόσο εύκολο όμως ήταν να μάθει μια ξένη γι’ αυτόν γλώσσα όπως τα ελληνικά και να μπορεί να διαβάζει λογοτεχνία; «Το να μάθω τα ελληνικά ήταν το πιο δύσκολο πράγμα που έχω κάνει ποτέ. Τόσο δύσκολο που δεν θα άφηνα τα παιδιά μου να υποφέρουν τόσο πολύ. Τα παιδιά μου δεν έτυχε να μάθουν ελληνικά αφού και η γυναίκα μου είναι Αμερικανίδα. Ομως καταλαβαίνουν όταν μιλάω με τους φίλους μου».
Η επιστροφή στην πατρίδα είναι συχνή, καθώς ο Σαμ διατηρεί στενή σχέση με τις ρίζες του. Σχεδόν κάθε δίμηνο επισκέπτεται τη Νιγηρία όπου δραστηριοποιείται επαγγελματικά αλλά κυρίως …ελληνικά!
«Στη Νιγηρία υπάρχει ένα σχολείο όπου τα παιδιά μαθαίνουν ελληνικά. Εδώ και 17 χρόνια γίνεται αυτό. Εγώ τους κάνω μάθημα όποτε πηγαίνω. Μάλιστα με ρώτησαν αν θα έχουμε και φέτος ελληνικά γιατί όλα τα παιδιά θέλουν να γραφτούν και είπα ‘ασφαλώς θα έχουμε’. Οταν επηρεάζεις το νου ενός παιδιού πάντα κοιτάζει προς εσένα για καθοδήγηση. Αυτό δεν το κάνει η Ελλάδα πια. Εδώ και 20 χρόνια έχει γυρίσει στον εαυτό της.
»Πρέπει να είναι η πατρίδα όλων, πρέπει να ανοιχτεί, πρέπει να δέχεται ανθρώπους. Προσπαθούμε να ανοίξουμε μερικά σχολεία στην Αφρική αλλά δεν μπορούμε να φέρουμε ούτε μια δασκάλα. Πρέπει να υπάρχει ένα σύστημα, π.χ. αφού σπούδασες Ελληνική Φιλολογία εμείς για 5 χρόνια μπορούμε να σε στείλουμε στη Νότια Αφρική να διδάξεις ελληνικά, να σε πληρώνουμε. Εκείνα τα 20 παιδιά που θα διδάξεις θα κοιτάξουν προς την Ελλάδα. Είναι μια γλώσσα που μιλιέται σε όλο τον Κόσμο γιατί η γλώσσα της Παιδείας είναι ελληνική».
Αναδημοσίευση από Εθνικός Κήρυξ
